Terwijl het in de periode 2020-2024 waarschijnlijk in tienduizenden gevallen misging bij het berekenen van arbeidsongeschiktheidsuitkeringen (WIA), kreeg het UWV daar nauwelijks signalen van. Dat blijkt uit een tussentijdse rapportage van de Algemene Rekenkamer over onjuiste WIA-uitkeringen en de onderliggende oorzaken. Het eindrapport volgt na de zomer van 2025. Dan zal de Rekenkamer ook ingaan op de toezicht- en sturingsrelatie tussen de minister van SZW en UWV.
Alarmsystemen die het UWV heeft om fouten in het vizier te krijgen, gingen niet af. Zo bleef het rechtmatigheidscijfer van de WIA-uitkeringen in het jaarverslag van UWV structureel bijna 100%. De raad van bestuur van UWV ontving de afgelopen jaren nauwelijks informatie over de (on)juistheid van WIA-uitkeringen. Er kwamen wel kritische signalen binnen van de concerncontroller en de eigen auditdienst over de kwaliteit van de dienstverlening. Maar dat ging voornamelijk over de werking van de kwaliteitsprocessen, niet over fouten in de WIA-uitkering.
Medewerkers merken het niet vanzelf op als zij meer fouten maken in de dagloonberekening of andere fouten. Cliënten kunnen de berekening van hun uitkering nauwelijks controleren door de ingewikkelde rekenregels. In de jaren 2020 – 2024 is geen toename van het aantal WIA-bezwaren te zien.
UWV geeft aan ongeveer 43.000 WIA-uitkeringen uit de periode 2020-2024 te gaan controleren. De organisatie schat in dat de controle zal leiden tot ongeveer € 53 miljoen aan nabetalingen. De kosten van de corrigeerorganisatie schat UWV in op € 58 miljoen. De Rekenkamer kan goed volgen hoe UWV tot die schattingen is gekomen, maar er zijn ook onzekerheden. Bijvoorbeeld over de spreiding van de nabetalingen, en het effect van nabetalingen op ander inkomen zoals toeslagen, pensioen en bijstand.
Voor de grote toename van fouten vanaf 2020 is niet één oorzaak aan te wijzen. In de tussentijdse rapportage ziet de Rekenkamer verschillende oorzaken die hebben bijgedragen. Zo kreeg de juistheid van WIA-uitkeringen minder aandacht, mede door een focus op het terugdringen van de wachtlijsten. Corona speelde ook een rol: Doordat medewerkers meer moesten thuiswerken, was er minder onderlinge hulp en minder aandacht voor het begeleiden van nieuwe medewerkers. Na de corona-periode zijn UWV-medewerkers meer thuis blijven werken. Een andere oorzaak is dat de WIA-regelgeving voor alle betrokkenen erg ingewikkeld is, en ook nog eens verandert. Voor het versimpelen en beter uitvoerbaar maken van de WIA zijn de minister van SZW en het parlement aan zet.
