Het onderwerp Wonen & Zorg staat bij gemeenten steeds hoger op de agenda. Vrijwel alle gemeenten constateren in hun beleidsdocumenten dat er een gebrek is aan geschikte woningen voor ouderen. Dit leidt nog niet altijd tot actie, want nog minder dan de helft van de gemeenten stelt minimaal één concreet doel op het gebied van Wonen & Zorg. Dit blijkt uit onderzoek van Finance Ideas en SiRM in opdracht van de Taskforce Wonen en Zorg.
De Taskforce Wonen en Zorg stelt als doel dat elke gemeente medio 2021 beschikt over een woonzorgvisie. Dit doel is onderdeel van een bredere campagne om het tekort aan geschikte ouderenwoningen terug te dringen. Volgens de bestuurlijke afspraken tussen ministeries en belangorganisaties, waaronder het ministerie van VWS, Actiz, Aedes, Zorverzekeraars Nederland en de Taskforce Wonen en Zorg moeten er tot 2026 85.000 ouderenwoningen bij en in de vijf jaren daarna nog eens 125.000. De woonzorgvisie moet liefst concrete plannen bevatten met betrekking tot hoe gemeenten deze enorme opgave gaan realiseren.
Door beleidsstukken van gemeenten te analyseren op vier thema’s (tabel 1) onderzochten Finance Ideas en SiRM hoe ver gemeenten zijn gevorderd ten aanzien van de doelstelling van de Taskforce Wonen en Zorg. Het onderzoek scoort elk thema op mate van diepgang, oplopend van alleen benoemen tot aan het formuleren van een concrete doelstelling en het monitoren van die doelstelling (tabel 2). Het onderzoek bouwt voort op onze publicatie Waar moeten opa en oma wonen? uit 2020.
Tabel 1: Vier onderzoeksthema’s
Thema |
Omschrijving |
Langer zelfstandig thuis wonen |
Toevoegen en aanpassen van woningen zodat de woningvoorraad geschikt(er) is om ouderen zelfstandig te laten wonen |
Doorstromen |
(Stimuleren van) verhuizen van ouderen van (eengezins-)woningen naar senioren- en levensloopbestendige woningen en andere typen passende woningen |
Innovatie en vernieuwing |
(Stimuleren van) investeringen in en toepassingen van domotica, nieuwe woonzorgconcepten en/of specifieke nieuwbouw voor ouderen |
Samenwerking wonen en zorg |
(Stimuleren van) samenwerken van woningbouwcorporaties en andere woningmarktpartijen en aanbieders van zorg, welzijn en ondersteuning |
Tabel 2: Manier van scoren op diepgang
Score |
Naam |
Omschrijving |
1 |
benoemen |
Het thema is alleen benoemd in de woonvisie |
2 |
proces |
Rond het thema zijn procesdoelen of -afspraken beschreven |
3 |
onderzoek |
Het thema wordt onderzocht of zal worden onderzocht |
4 |
concrete doelen |
Aan het thema wordt één of meer van de volgende drie concrete doelen verbonden: aantal, locatie of jaar |
5 |
monitoring |
De doelen op het thema worden gemonitord |
Vrijwel alle gemeenten (346 van de 352) nemen het thema ‘Langer zelfstandig thuis wonen’ mee in hun visie op wonen en zorg, zoals figuur 1 laat zien. Ook de thema’s ‘Doorstromen’ en ‘Innovatie en vernieuwing’ worden vaak benoemd en komen bij driekwart van de gemeenten terug. Ten opzichte van het onderzoek ‘Waar moeten opa en oma wonen’ uit 2020 worden alle thema’s vaker benoemd. Dit laat zien dat het onderwerp wonen en zorg meer aandacht krijgt.
Ook wanneer naar de diepgang per thema wordt gekeken, dan wordt aan het thema ‘Langer zelfstandig thuis wonen’ de meest concrete uitwerking gegeven (figuur 2). Gemiddeld genomen scoren gemeenten op dit thema een 2,9 op een schaal van 5. Voor de overige drie thema’s liggen de scores rond de 2. Ten opzichte van het onderzoek van 2020 zijn de scores op diepgang voor ‘Langer zelfstandig thuis wonen’ en ‘Innovatie en vernieuwing’ gedaald. Een mogelijke verklaring voor de afname ten opzichte van 2020 is dat meer gemeenten het thema benoemen maar nog minder concreet zijn.
Dat meer gemeenten het probleem signaleren is een goed teken. Voor de vervolgstap, de uitvoering, is het formuleren van concrete doelen en acties benodigd. Een goed startpunt is de woonzorgvisie. In een effectieve woonzorgvisie ondersteunen de stakeholders, zoals woningcorporaties en zorginstellingen, de woonzorgvisie zowel inhoudelijk als in concrete plannen. De gemeente is een logische partij om samenwerking te initiëren, maar ook andere partijen kunnen hiertoe initiatief nemen.
De Taskforce Wonen en Zorg heeft de scores van elk thema in een handige kaartjes inzichtelijk gemaakt op haar website. Een mooie tool om te bekijken hoe de gemeente waarin u actief bent scoort. Daarnaast biedt het de ideale aanleiding voor een goed gesprek over wonen en zorg.
