Samenwerking tussen verschillende domeinen zoals zorg en onderwijs laat vaak te wensen over. Ook ervaren veel professionals weinig ruimte om (achterliggende) problematiek bij inwoners goed te herkennen. Dit zijn knelpunten die Toezicht Sociaal Domein de afgelopen jaren telkens heeft zien terugkomen. In de Terugblik op het Meerjarenprogramma 2021-2024 roept TSD bewindspersonen, beleidsmakers en bestuurders opnieuw op om betere samenwerking mogelijk te maken.
Voor inwoners met problemen op meerdere leefgebieden is het nodig dat organisaties in de zorg, het onderwijs, veiligheid en werk en inkomen samenwerken. En dat zij (achterliggende) problematiek beter signaleren. Dat is belangrijk om samenhangende ondersteuning te kunnen bieden. Krijgen mensen die samenhangende ondersteuning niet, dan is het risico dat problemen verergeren of nieuwe problemen ontstaan. Denk bijvoorbeeld aan iemand die na een gevangenisstraf weer terugkeert in de maatschappij. Is huisvesting of inkomen na een gevangenisstraf niet geregeld, dan is het risico groter dat iemand opnieuw in de criminaliteit belandt.
Het toezicht van TSD richt zich op samenhangende zorg en ondersteuning voor deze groepen inwoners. Met als doel dat inwoners de hulp en ondersteuning krijgen die zij echt nodig hebben. TSD is een samenwerkingsverband van vier rijksinspecties. In de Terugblik op het Meerjarenprogramma 2021-2024 geeft TSD een toelichting op de twee belangrijkste knelpunten die uit het gezamenlijke toezicht naar voren komen. Tegelijkertijd heeft TSD de Verantwoording over de Werkagenda 2023-2024 gepubliceerd met daarin de concrete resultaten van de toezichtonderzoeken.
Gemeenten, scholen en zorgorganisaties, en bijvoorbeeld ook politie en buurthuizen onderschrijven meestal wel hoe belangrijk het is om met elkaar samen te werken. Zij weten elkaar vaak al beter te vinden dan voorheen. Toch is de stabiliteit en de kwaliteit van samenwerkingen vaak niet voldoende. Het is noodzakelijk dat organisaties een gezamenlijke visie op samenwerking hebben. Ook helpt het als organisaties gezamenlijke doelstellingen formuleren.
Maar dat is niet het enige. Organisaties moeten daarnaast structureel tijd (en daarmee financiële middelen) vrijmaken voor onderlinge samenwerking. Alleen dan kan de samenwerking in de praktijk ook slagen. Vanwege het personeelstekort krijgen medewerkers vaak juist minder tijd voor samenwerking met andere organisaties. Dat terwijl investeren in samenwerking op termijn juist tijd oplevert, omdat inwoners daardoor beter passende zorg en ondersteuning krijgen.
Het tweede grote knelpunt dat TSD tegenkomt zit bij het herkennen en doorverwijzen. Professionals zoals inkomensconsulenten en jeugdhulpverleners hebben vaak te weinig tijd, ruimte en/of kennis om met een brede blik het gesprek met een cliënt aan te gaan.
Zo’n gesprek is wel nodig om vast te stellen wat er bij iemand daadwerkelijk speelt. Is laaggeletterdheid misschien de oorzaak dat het iemand niet lukt om werk te vinden? Of wordt iemands slapeloosheid misschien veroorzaakt door stress als gevolg van schulden? Bij vermoedens van dit soort achterliggende problemen moet een professional kunnen doorvragen. En vervolgens doorverwijzen. Want alleen met de juiste hulp kunnen problemen bij de bron aangepakt worden.
TSD vraagt bewindspersonen, landelijke en lokale beleidsmakers en bestuurders om met deze punten aan de slag te gaan. Daarbij roept TSD de staatssecretaris van Langdurige en Maatschappelijke Zorg op om dit binnen het kabinet op te pakken.
