We willen het allemaal: integraal domeinoverstijgend werken. Toch lukt het onverhoopt vaak niet. Maar waarom eigenlijk? Maken we het niet te ingewikkeld? Kunnen we niet zeggen: ‘wil je integraal werken, doe het dan gewoon’. Mijn ervaring is namelijk dat het écht mogelijk is om op simpele manieren het medisch domein en het welzijnsdomein met elkaar te verbinden.
De namen in dit artikel zijn om privacyredenen gefingeerd.
Huisartsen zien vaak inwoners met psychische en gezondheidsproblemen, problemen waar niet altijd een medische oplossing voor is. Soms kan de inzet van welzijn wel helpen. Een rondje door de buurt, een introductie bij een eetclub, meer bewegen, of inwoners aan sociale activiteiten koppelen, waarbij een professional de benodigde helpende hand kan bieden.
Maar hoe kan de huisarts er zeker van zijn dat een inwoner bij een welzijnsprofessional terecht kan? Niet door een nieuwe functie te creëren, maar puur door het verplaatsen van bestaande welzijnsprofessionals naar een huisartsenpraktijk. Let wel, deze professional heeft dan geen bureaufunctie, maar gaat na een kort gesprek echt de deur uit met de inwoner om die wandeling te maken en naar dat buurthuis te gaan. Door, kortom, gelijk in actie te komen, in plaats van te (blijven) luisteren en praten.
|
Een vrouw van 49 zit al lang in de bijstand. Ze heeft weinig contacten, geen dagbesteding, maar wel allerlei medische klachten die, ondanks de zorg van de huisarts, al jaren sluimeren. Ze wil graag weer vrijwilligerswerk doen en laat dit zelfs weten aan de Sociale Dienst. Zij sturen op hun beurt een mail met een paar links naar vrijwilligersfuncties. De vrouw heeft geen idee wat ze met de links moet en hoe ze hierop kan acteren. Een paar dagen later maakt ze weer een afspraak bij de huisarts om te vragen of ze pillen tegen slapeloosheid kan krijgen. |
Veel huisartsen hebben de laatste jaren hun blik verbreed naar mogelijke oplossingen buiten het medische kader. Dit is positief, alleen is de reflex van het ‘enkel doorverwijzen’ nog groot. Middelen en tijd zijn beperkt bij huisartsen, en als de oplossing niet bij hen ligt, dan is het logisch dat zij een inwoner doorverwijzen. Helaas is dit precies wat ontzettend nadelig uitpakt voor mensen in een zeer kwetsbare positie, die vaak kampen met problemen op meerdere leefgebieden. Juist bij deze mensen is domeinoverstijgende hulp nodig. Zij kunnen met enkel een doorverwijzing niet uit de voeten.
Zij hebben het nodig om aan de hand te worden genomen: een introductie, samen langsgaan bij dat maatjesproject, of het buurthuis waar samen wordt gekookt en iedereen kan aanschuiven. Een website doorsturen of aangeven dat het buurthuis een spreekuur heeft op woensdagmiddag tussen 13:00 en 14:00 uur is dan onvoldoende. Terwijl meer sociale contacten, bewegen, een maatje en andere ‘welzijnsinterventies’ bij uitstek verschil kunnen maken in het leven van mensen in een kwetsbare positie.
Neem bijvoorbeeld Pieter. Hij is in de 40 en onlangs afgekickt van zijn verslaving. Pieter kent behalve zijn vriendin niemand in de kleine gemeente waar hij woont. De ambulante begeleider had aangegeven dat het opbouwen van contacten kan helpen in het herstelproces, waarnaar de huisarts Pieter doorverwees naar de lokale AA-bijeenkomsten. Ik sprak Pieter in november in zijn kleine appartement. In de woonkamer stond al een witte kunstkerstboom, met een doos met slingers en ballen ernaast. Pieter wilde het graag wat gezelliger maken in zijn verder kale appartement. Hij zei:‘Ik voel me best eenzaam, ik zou graag meer mensen willen leren kennen. Maar op de fiets dwars door het centrum en dan alleen naar die AA-bijeenkomsten, nee dat zie ik niet zitten, dat voelt zó spannend.’ Doordat de welzijnsprofessional dit hoorde, wist hij dat hij Pieter de eerste keren even op moest halen om samen met hem de stap te zetten om naar de AA-bijeenkomst te gaan.
Ik pleit niet voor het pamperen van mensen, maar wel voor het gezamenlijk zetten van de eerste stap in de richting die iemand op wil. Niet doorverwijzen, maar direct een helpende hand aanreiken voor die eerste stap. Voor een inwoner is het makkelijker als je eigen huisarts je aanmoedigt om na je consult direct binnen te lopen bij de welzijnsprofessional die óók in de praktijk zit, en die zelfs even met je meeloopt naar de juiste plek. Iemand die van aanpakken weet, die luistert en vervolgens letterlijk die eerste stap met jou zet.
De huisarts is bij uitstek in staat om te zien en horen wanneer iemand behoefte heeft aan sociaal contact. Af en toe aanschuiven voor een maaltijd met andere mensen, een wandelclub of lotgenotencontact. Daarom mijn oproep: gemeenten, verplaats een welzijnsprofessional voor 1 of 2 dagen per week naar de huisartsenpraktijk. Zorg dat de huisarts deze welzijnsprofessional goed leert kennen en van dichtbij kan ervaren dat inwoners hier veel baat bij hebben.
Dit werkt niet alleen in het voordeel van de inwoners, maar het draagt ook bij aan het verstevigen van de korte lijnen tussen huisartsen en welzijnswerkers. Een paar vaste dagen of vaste tijden waarop welzijn daadwerkelijk in huis is, wat de drempel letterlijk verlaagt. Een ander voordeel is dat huisartsen en welzijnsprofessionals samenwerken aan meerdere problemen die bij mensen spelen. De deur staat open, je komt makkelijk bij elkaar langs, stemt sneller af, problemen worden breed opgepakt en er wordt een combinatie geleverd van benodigde medische hulp en sociale ondersteuning.
Ik denk dat deze inzet er echt aan bijdraagt om integraal en domeinoverstijgend aan problemen en oplossingen te werken en gelijk tot actie te komen. Neem een jongeman die naar de huisarts gaat omdat hij bang is terug te vallen in een psychose. Als huisarts kun je dan de medicatie aanpassen, maar wellicht kun je ook kijken naar passende nazorg of begeleiding vanuit het wijkteam om het informele vangnet te vergroten. Of de dame die in de bijstand zit en die graag meer wil bewegen. Ze weet zelf niet de weg naar het welzijnswerk, maar wel de weg naar de huisarts. Iedereen kent namelijk de weg naar de huisarts. Benut dit!
We weten dat veel huisartsen en wijkteams hun blik al hebben verbreed en kijken naar mogelijke oplossingen buiten hun eigen domein. Maar we ervaren ook dat iedereen onbewust erg goed is in complex denken en daarom integraal werken heel groots en ingewikkeld maken. Houd het simpel! Met veel kleine en concrete stappen, komen de huisartsen, welzijnsprofessionals en vooral inwoners samen een stuk verder.
