In de afgelopen vijf jaar stroomden gemiddeld minder mensen in de bijstand. Dit ondanks dat er in 2020 na jaren van daling weer sprake was van een stijging van het aantal mensen in de bijstand. Jongeren, alleenstaanden en mensen met een migratieachtergrond waren de afgelopen vijf jaar het sterkst vertegenwoordigd bij de instroom in de bijstand. Mensen ouder dan 45 stroomden daarentegen relatief minder vaak uit. Dat blijkt uit de publicatie In-, uit- en herinstroom in de bijstand van de Divosa Benchmark Werk & Inkomen, een initiatief van Divosa, BMC en Stimulansz.
Jongeren tot 35 jaar maken al jaren ongeveer de helft uit van de instroom in de bijstand; in 2020 steeg dit percentage naar 55%. Naast jongeren zijn ook alleenstaanden sterk vertegenwoordigd bij de instroom in de bijstand, evenals mensen met een migratieachtergrond.
Deze groepen zijn ook oververtegenwoordigd bij de uitstroom. De percentuele uitstroom van mensen met een migratieachtergrond is tevens toegenomen in de afgelopen vijf jaar. We zien dus veel dynamiek bij deze groepen.
Vrouwen stromen relatief minder uit dan mannen. Dit verschil is sterker bij alleenstaanden en alleenstaande ouders. Hoewel uitstroom naar werk het meest voorkomend is, is het aandeel mannen dat uitstroomt naar werk groter.
Ook mensen ouder dan 45 jaar zijn ondervertegenwoordigd in de uitstroom uit de bijstand. We zien dat het aandeel 45-plussers dat uitstroomt sinds 2019 is afgenomen terwijl dit voor de jongste leeftijdscategorie (18 - 27 jaar) juist is toegenomen.
Hoe ouder je bent, hoe moeilijker het dus is om uit de bijstand te stromen. ‘Ik hoop dat het gemeenten lukt om mensen die langer in de bijstand zitten, meer steun te bieden om ze naar werk te begeleiden’, schrijft Gertru Diender, directeur Participatie en Maatschappelijke ontwikkeling bij de gemeente Leiden en bestuurslid van Divosa, in het voorwoord.
Hoopgevend vindt Diender dat het kabinet meer inzet op het lonend maken van deeltijdwerk, waardoor alleenstaande ouders een grotere prikkel hebben om aan de slag te gaan. ‘Zo blijkt ook uit de benchmarkcijfers dat deze groep meer moeite heeft om uit te stromen dan alleenstaanden zonder kind. Samen met het toegankelijker maken van kinderopvang is dat een stap in de goede richting’, aldus Diender.
In 2016 publiceerden Divosa, BMC en Stimulansz een analyse over het volume, in- en uitstroom en de samenstelling van het bijstandsbestand en in 2019 een factsheet over de herinstroom.
Een belangrijke conclusie in 2016 was dat het aantal bijstandsgerechtigden al jaren steeg en dat werkloosheid de belangrijkste reden was voor instroom. Waren het in 2016 nog veel werklozen die vanuit de WW doorstroomden naar de bijstand, sinds medio 2021 zijn er meer vacatures dan werklozen.
Wat kunnen de veranderde omstandigheden op de arbeidsmarkt betekenen voor bijstandsgerechtigden? Wat kenmerkt de mensen die de afgelopen jaren de bijstand in- uit- en herinstroomden? In hoeverre zien we specifieke groepen mensen vaker in- of uitstromen?
Deze nieuwe publicatie neemt deze vragen als uitgangspunt en schetst een beeld van de mensen die de afgelopen vijf jaar de bijstand zijn (her)ingestroomd en uitgestroomd. Daarnaast besteden we in deze rapportage de nodige aandacht aan de mogelijke verschillen tussen verschillende typen gemeenten.
