Je hoort steeds vaker geluiden dat we bureaucratie moeten tegengaan en daarom bij de uitvoering van de Wmo geen beschikkingen meer moeten sturen. Bureaucratie tegengaan is een heel goede zaak, maar geldt dat ook voor het achterwege laten van beschikkingen?
De geschiedenis herhaalt zich
Het is niet de eerste keer dat deze discussie gevoerd wordt. De vorige keer was eind jaren 90 toen de RIO's waren opgericht om de AWBZ onafhankelijk, objectief en integraal te indiceren. Een indicatie was een besluit, om precies te zijn een beschikking en daar staat dan weer bezwaar en beroep tegen open. Met in de AWBZ in bezwaar de extra stap van het verplichte advies bij (nu, voor de Wet langdurige zorg) het Zorginstituut. Een extra stap die extra tijd kost. Toen gingen veel stemmen op om de beschikking af te schaffen en net als instellingen voor thuiszorg (waar een deel van het RIO personeel vandaan kwam) te werken met een klachtenregeling. Dat kon niet: de AWBZ sprak van een besluit, daar hoort een beschikking bij.
Wmo-situatie
Dat geldt ook voor de Wmo. Ook daarin is geregeld dat als er een aanvraag wordt ingediend (en ook dat is in de wet geregeld) er een beschikking moet komen. Artikel 2.3.5 regelt dit in lid 1: op een aanvraag moet het college van burgemeester en wethouders beslissen en lid 2 zegt dan dat het college een beschikking afgeeft binnen 2 weken na ontvangst van een aanvraag. Dat betekent concreet dat als er een aanvraag binnenkomt, er bij wet bepaald een beschikking moet komen.
Belang beschikking
Dat is niet de enige reden dat er een beschikking moet komen. Een beschikking geeft burgers rechtsbescherming. Alleen met een beschikking kan je in bezwaar en beroep gaan, kan je de gemeente vragen het besluit nog eens te heroverwegen, en kan je als je het alsnog niet met de gemeente eens bent, de onafhankelijke rechter vragen daar naar te kijken. En dat kan dan ook nog bij de hoogste rechter. Zonder beschikking staan die mogelijkheden niet open. Dus heb je als burger minder rechtsbescherming.
Noodzaak rechtsbescherming
Die rechtsbescherming is hard nodig. Dat hebben we de afgelopen anderhalf jaar kunnen zien aan gemeenten die hulp bij het huishouden hebben afgeschaft. Nu konden burgers die dit betrof naar de rechter stappen en heeft de hoogste rechter kunnen bepalen dat wat gemeenten hadden gedaan in strijd was met de wet. Het lijkt erg onwaarschijnlijk dat bij een (interne) klachtenprocedure dezelfde uitslag was gevolgd, want een klachtregeling geldt alleen binnen één of meerdere gemeenten, terwijl jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep voor alle gemeenten geldt!
Zijn er alternatieven?
Ja, er zijn alternatieven. Maar het hangt af van het waarom van het zoeken naar alternatieven. Uitgangspunt zal immers moeten zijn een zo goed mogelijke rechtsbescherming van de (in dit geval gehandicapte) burgers. En mag niet het vrij van obstakels maken van het werkveld voor gemeenten zijn. Want als je rechtsbescherming ziet als obstakel om het gewenste beleid uit te kunnen voeren, kan je terecht vraagtekens zetten bij dat beleid. Er wordt gestudeerd op alternatieven en die zullen er ook wel komen. Maar dat mag nooit ten koste van de kwaliteit van rechtsbescherming van de burgers gaan.
Wat kunnen gemeenten intussen?
Gemeenten kunnen veel doen. Zij kunnen de beschikking volstrekt begrijpelijk voor de burgers maken. Zeker in de Wmo 2015 liggen in de wet nauwelijks formele afwijzingsgronden. Het noemen van artikelen van de wet hoeft in het kader van de Wmo 2015 niet. Of het moet artikel 2.3.2 zijn dat voorschrijft waar het college onderzoek naar moet doen. Door in een beschikking "gewoon" op te schrijven wat er onderzocht is en wat daar uit komt (bijvoorbeeld: we hebben gekeken of er huisgenoten of mantelzorgers zijn die deze taken van u over kunnen nemen en daaruit is gebleken dat.....) is er zelfs geen verwijzing nodig. Maar als je dat wil kan dat heel simpel door te zeggen: wij hebben onderzoek gedaan zoals de Wmo dat in artikel 2.3.2 zegt dat het moet. En dan als service dat artikel in een bijlage meesturen. Ik ben er overigens van overtuigd dat geen rechter er over zal vallen als wel alles keurig is gedaan maar de verwijzing niet plaatsvindt! Verder kunnen gemeenten een afwijzende beschikking persoonlijk gaan afleveren, met uitleg waarom een besluit is genomen. Dat kost tijd, maar uit ervaring blijkt dat er minder bezwaar en beroep volgt. Dat spaart tijd. Want als je een goed afwijzend besluit neemt, moet je dat uit kunnen leggen. En uitleg is dan vaak voldoende om burgers van het redelijke te overtuigen, ook al zijn ze het er niet mee eens!
Eerdere blogs van drs. Wim Peters
Mag resultaatgericht indiceren of is dat taboe?
Wat gaat Nederland doen aan de realisatie van het VN-verdrag gehandicapten?
Hulp bij het huishouden: leren van de porseleinkast
Werken vanuit beginselen in het sociaal domein - deel 2
Hoe schoon in uw huis?
Het VN-verdrag komt eraan, kijk naar de stembureaus
Kosten op de eerste plaats, toegankelijkheid ondergeschikt aan kosten!
VN-Verdrag voor de rechten van personen met een handicap
Opvang van uitgeprocedeerde vreemdelingen via ‘bed, bad, brood’
Moet de gemeente de kosten van het beheer pgb vergoeden?
