Het wetsvoorstel Wet integere bedrijfsvoering zorgaanbieders (Wibz) is op 29 januari 2025 ingediend bij de Tweede Kamer. Met deze wet wil de wetgever voorkomen dat financiële privébelangen zwaarder wegen dan de maatschappelijke belangen van kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg. Het doel is hiermee de niet-integere aanbieders in de zorg aan te pakken.
Het wetsvoorstel kent in dit verband vijf onderdelen:
Hanteren van normale marktvoorwaarden bij van betekenis zijnde transacties met verbonden partijen of familieleden bestuur en toezicht
Verbod om onverantwoorde risico's te nemen bij aantrekken of terugbetalen van eigen of vreemd vermogen
Modernisering winstuitkeringsverbod
Modernisering toezicht op vastgoedtransacties
Extra weigerings- en intrekkingsgronden Wgza-vergunning
In een vijfdelige reeks bespreek ik telkens één specifiek onderdeel. In deze Legal Update deel 1: de verplichting voor zorgaanbieders om normale marktvoorwaarden te hanteren bij van betekenis zijnde transacties met verbonden partijen of familieleden van bestuurders en toezichthouders.
De wetgever heeft dit onderdeel in de Wibz opgenomen, omdat de wetgever bij dit soort transacties een verhoogd risico ziet dat deze niet onder dezelfde voorwaarden worden aangegaan als vergelijkbare transacties met een willekeurige derde.
In het nieuwe artikel wordt gesproken over 'verbonden partijen' of familieleden van het bestuur en toezicht. Bij verbonden partijen moet worden gedacht aan onder andere moeder- en dochtervennootschappen, en bedrijven van managers op een sleutelposities.
Of een transactie 'van betekenis' is, is afhankelijk van de omstandigheden van het geval en moet worden beoordeeld door de aanbieder. De aanbieder moet daarbij betrekken in hoeverre de transactie impact heeft op de bedrijfsvoering. Voorbeelden kunnen zijn vastgoedtransacties, uitbesteding van zorgverlening en uitbesteding van ICT-diensten.
Ten slotte zijn 'normale marktvoorwaarden' voorwaarden op basis waarvan een redelijk handelend zorgaanbieder en een onafhankelijke partij de transactie zouden aangaan. Overigens zijn voor de zorgaanbieder gunstigere voorwaarden ook toegestaan.
Deze verplichting is bedoeld voor alle zorgaanbieders in de zin van de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg) die verzekerde zorg leveren (Zorgverzekeringswet (Zvw) en Wet langdurige zorg (Wlz). Ook geldt deze verplichting voor jeugdhulpaanbieders in de zin van de Jeugdwet.
Afhankelijk van de omvang van het bedrijf van de zorgaanbieder moet worden bepaald of een transactie in de gegeven omstandigheden risico’s of voordelen met zich meebrengt die de financiële gezondheid van de aanbieder kunnen beïnvloeden. Het is daarbij aan de aanbieder om aannemelijk te maken dat de transactie onder marktconforme voorwaarden is aangegaan. Bijvoorbeeld:
In het geval van vastgoedtransacties: een onafhankelijke taxatie laten uitvoeren.
Wanneer sprake is van uitbesteding van diensten: offertes opvragen bij meerdere marktpartijen om een vergelijking te kunnen maken.
Let op: potentieel grote impact op bedrijfsvoering zelfstandige behandelcentra (zbc's)
Veel zbc's werken met een stichting-BV structuur, waarbij de stichting de zorg geheel uitbesteedt aan de BV, watv al snel als een 'van betekenis zijnde transactie met een verbonden partij' zal moeten worden beschouwd.
De stichting moet dan dus aannemelijk maken dat de vergoeding die ze betaalt aan de BV, marktconform is. In de praktijk bedraagt die vergoeding regelmatig (bijna) 100% van de omzet van de stichting. Het is de vraag of dit zonder meer als marktconform kan worden beschouwd.
De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) houdt toezicht op deze verplichting en kan ingrijpen wanneer zorgaanbieders er niet aan voldoen. Dit kan variëren van een aanwijzing om de transactie te corrigeren tot een boete van maximaal 500.000 euro of 10% van de omzet.
Het wetsvoorstel wordt momenteel behandeld door de Tweede Kamer. Het is daarom nog onzeker in welke vorm en wanneer de regels in werking zullen treden, maar wetgevingstrajecten van deze omvang nemen in de praktijk vaak meerdere jaren in beslag.
