Het wetsvoorstel Wet integere bedrijfsvoering zorgaanbieders (Wibz) is op 29 januari 2025 ingediend bij de Tweede Kamer. Met deze wet wil de wetgever voorkomen dat financiële privébelangen zwaarder wegen dan de maatschappelijke belangen van kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg. In een vijfdelige reeks bespreek ik telkens één specifiek onderdeel. In deze Legal Update deel 3: modernisering van de regels over winstuitkering in de zorg.
Het wetsvoorstel Wet integere bedrijfsvoering zorgaanbieders (Wibz) is op 29 januari 2025 ingediend bij de Tweede Kamer. Met deze wet wil de wetgever voorkomen dat financiële privébelangen zwaarder wegen dan de maatschappelijke belangen van kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg.
Het wetsvoorstel kent in dit verband vijf onderdelen:
Hanteren van normale marktvoorwaarden bij van betekenis zijnde transacties met verbonden partijen of familieleden bestuur en toezicht
Verbod om onverantwoorde risico's te nemen bij aantrekken of terugbetalen van eigen of vreemd vermogen
Modernisering winstuitkering in de zorg
Modernisering toezicht op vastgoedtransacties
Extra weigerings- en intrekkingsgronden Wtza-vergunning
In een vijfdelige reeks bespreek ik telkens één specifiek onderdeel. In deze Legal Update deel 3: modernisering van de regels over winstuitkering in de zorg.
Het huidige winstuitkeringsverbod in de zorg betreft alleen dividenduitkeringen. Voor aanbieders van intramurale zorg is dit nu verboden; hun onderaannemers én aanbieders van extramurale zorg mogen dit wel. De Wibz moderniseert deze situatie op twee manieren, die ik hierna toelicht.
In de Wibz wordt het begrip winstuitkering aangescherpt, zodat alle verschillende vormen van winstuitkeringen die een risico vormen voor de kwaliteit of toegankelijkheid van zorg onder de reikwijdte van het begrip vallen. Onder de Wibz zijn straks dus niet meer alleen dividenduitkeringen verboden, maar iedere verstrekking van of betaling voor een goed, dienst of kapitaal, tenzij sprake is van één van de zes in de Wibz genoemde uitzonderingen.
De uitzonderingen zijn:
Een niet-excessieve vergoeding voor aan de zorgaanbieder geleverde goederen/diensten
Een vergoeding voortvloeiend uit een arbeids- of leerovereenkomst of een stage
Terugbetaling van een geldschuld
Teruggave van daadwerkelijk ingebracht kapitaal
Levering van goederen of diensten tegen een meer dan symbolische vergoeding
Levering van goederen of diensten aan zorgaanbieders die geen winst mogen uitkeren en levering van goederen of diensten met een ideële of sociale strekking
Onder het verbod valt zodoende straks bijvoorbeeld ook een ‘excessieve’ rente op een lening. Wanneer een rente ‘excessief’ is, hangt af van de omstandigheden van het geval. Een rentevergoeding is hoe dan ook excessief als voor de hoogte geen economische rationaliteit bestaat. Een ander voorbeeld is dat het verboden wordt voor de aandeelhouders van zorgaanbieders om winst te maken bij de inkoop van eigen aandelen door de zorgaanbieder.
De doelgroep van het winstuitkeringsverbod blijft wel hetzelfde. Onderaannemers en aanbieders van extramurale zorg, zoals huisartsen en tandartsen, mogen bijvoorbeeld dividend blijven uitkeren en hun aandeelhouders mogen winst blijven maken op de inkoop van eigen aandelen door de zorgaanbieder. Zij moeten echter wel aan de nieuwe voorwaarden voor winstuitkering voldoen.
Onder de Wibz krijgen de aanbieders voor wie winstuitkering wél is toegestaan te maken met acht voorwaarden aan het doen van winstuitkeringen. Het gaat om de volgende voorwaarden:
In het boekjaar waarover winstuitkering wordt gedaan, zijn voor de zorgaanbieder geen bestuursrechtelijke maatregelen van kracht vanwege het niet naleven van de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) of de verplichtingen uit de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg) over declaraties, transparante bedrijfsvoering en de jaarverantwoording
In het boekjaar waarover winstuitkering wordt gedaan, is geen onherroepelijke strafrechtelijke boete opgelegd aan (de feitelijk leidinggevende(n) van) de zorgaanbieders wegens overtreding van de Wmg
In het boekjaar waarover winstuitkering wordt gedaan, is geen onherroepelijke bestuursrechtelijke boete opgelegd aan (de feitelijk leidinggevende(n) van) de zorgaanbieders wegens overtreding van de Wmg en/of de Wkkgz
Ten opzichte van het boekjaar waarover de winstuitkering wordt gedaan, heeft de zorgaanbieder ten hoogste twee jaar geleden de resultaten gepubliceerd van een recent uitgevoerd onafhankelijk cliënttevredenheidsonderzoek
De raad van bestuur en – voor zover ingesteld – de interne toezichthouder (RvT/RvC) van de zorgaanbieder hebben de beslissing om winst uit te keren, goedgekeurd
Het is redelijkerwijs te voorzien dat de zorgaanbieder na de winstuitkering kan blijven voortgaan met het leveren van goede zorg
Het is redelijkerwijs te voorzien dat de zorgaanbieder na de winstuitkering zijn opeisbare schulden kan blijven voldoen
Na het doen van de winstuitkering voldoet de zorgaanbieder aan de volgende financiële kengetallen: currentratio minimaal 1,2; weerstandsvermogen minimaal 15%; rentabiliteit in de afgelopen drie boekjaren minimaal 2%; EBITDA(R)-marge in de afgelopen drie boekjaren minimaal 4
Vanwege de ruimere definitie van winstuitkering bevat de Wibz een bepaling die de niet-proportionele gevolgen daarvan moet voorkomen, door een aantal situaties uit te zonderen van het winstuitkeringsverbod en de nieuwe voorwaarden voor winstuitkering. Het gaat hierbij om uitkeringen in specifieke situaties, waarin door de organisatievorm van de zorgaanbieder de uitkering met name het karakter heeft van opbrengsten als resultaat van arbeid of van een situatie waarin het onderscheid tussen opbrengsten uit arbeid en andere investeringen niet goed kan worden gemaakt.
Een van die uitzonderingen zijn samenwerkende partijen die na afloop van hun samenwerking de opbrengst verdelen. Een andere uitzondering is een winstuitkering die gelijk is te stellen met inkomsten uit arbeid of waarin dat onderscheid niet goed kan worden gemaakt. Denk bijvoorbeeld aan de winstverdeling binnen een maatschap van medisch specialisten, zoals medisch specialistische bedrijven met die rechtsvorm (msb).
De NZa houdt toezicht en kan ingrijpen. Zo kan de NZa de zorgaanbieder verplichten om een in strijd met de Wibz gedane winstuitkering terug te vorderen van de ontvangers. De zorgaanbieder zal daarvoor in het uiterste geval een procedure bij de civiele rechter moeten starten.
Het wetsvoorstel wordt momenteel behandeld door de Tweede Kamer. Het is daarom nog onzeker in welke vorm en wanneer de regels in werking zullen treden, maar wetgevingstrajecten van deze omvang nemen in de praktijk vaak meerdere jaren in beslag.
Wilt u meer weten over de Wibz? Lees dan ook deel 1: Normale marktvoorwaarden en deel 2: Verbod op onverantwoorde risico's in deze serie
