Eerder schreven wij al over het wetsvoorstel Wet integere bedrijfsvoering zorg- en jeugdhulpaanbieders (Wibz), dat eind januari 2025 naar de Tweede Kamer is gestuurd. Onderdeel van het wetsvoorstel is een modernisering van de regels over winstuitkeringen in de zorg. Terwijl er een (IZA-)afspraak is om de regeldruk te verlagen en regels te versimpelen, wordt voor winstuitkeringen in de zorg en jeugdhulp een complexe regeling voorgesteld. Daar gaan wij in dit artikel, in aanvulling op ons eerdere artikel, wat dieper op in.
De complexiteit begint bij de voorgestelde definitie van het begrip winstuitkering. De definitie is zeer ruim en bovendien negatief geformuleerd, kennelijk om de mogelijkheden voor ‘ontduiking’ van de winstregulering voor jeugdhulp- en zorgaanbieders zo klein mogelijk te maken.
Wat betekent dat concreet? Iedere uitkering of betaling (in geld of natura) is volgens de voorgestelde definitie een winstuitkering, tenzij één van de in de definitie genoemde uitzonderingen van toepassing is. Er zijn uitzonderingen voor onder meer:
niet-excessieve vergoedingen voor aan de aanbieder geleverde goederen of diensten;
leveringen van goederen of diensten door een aanbieder tegen een meer dan symbolische vergoeding;
voor het aflossen van een schuld, het teruggeven van ingebracht kapitaal en vergoedingen voortvloeiend uit een arbeids- of leerovereenkomst of stage.
Maar als een uitkering of betaling niet onder één van de uitzonderingen uit de definitie kan worden gebracht, is het een winstuitkering. Het is logischerwijs aan de aanbieder om zo nodig te bewijzen dat een uitzondering van toepassing is. Daarbij zijn allerlei discussies over bijvoorbeeld de aard en hoogte van uitkeringen en betalingen (wel of niet excessief, wel of niet symbolisch) voorzienbaar.
Als een uitkering of betaling onder het winstuitkeringsbegrip valt, zijn de winstuitkeringsregels van toepassing. En ook op dat vlak lijkt een verlaging van de regeldruk niet in het verschiet te liggen.
Voor zorgaanbieders blijft het uitgangspunt dat winst uitkeren in principe verboden is. Net als nu kunnen (en zullen) in een bij de wet behorend besluit vormen van zorg worden aangewezen waarvoor het verbod niet geldt. Vooralsnog ziet het er naar uit dat de nu bestaande verdeling in stand blijft. Kort en goed: intramurale zorgaanbieders mogen geen winst uitkeren, extramurale zorgaanbieders, onderaannemers en jeugdhulpaanbieders wel. Maar dat kan op termijn gaan veranderen en het winstuitkeringsbegrip wordt onder de Wibz, zoals hierboven al besproken, in ieder geval flink opgerekt.
Bovendien: als een zorgaanbieder zorg verleent die niet is uitgezonderd van het winstuitkeringsverbod, mag de zorgaanbieder in het geheel geen winst uitkeren. Het maakt niet uit of er daarnaast ook nog zorg of andere activiteiten worden verricht waarvoor het winstuitkeringsverbod niet geldt. Uit de voorgestelde wettekst volgt namelijk duidelijk dat alleen wanneer de zorgaanbieder uitsluitend van het winstuitkeringsverbod uitgezonderde vormen van zorg verleent, winst mag worden uitgekeerd. Dat is overzichtelijk, maar wel vergaand. Bovendien vormt dat een prikkel om verschillende activiteiten in verschillende juridische entiteiten te gaan onderbrengen. Zo kan worden voorkomen dat in het geheel geen winst kan worden uitgekeerd, omdat een deel van de activiteiten onder het winstuitkeringsverbod valt.
Een zorg- of jeugdhulpaanbieder die een winstuitkering mag en wil doen, moet in principe rekening gaan houden met Wibz-voorwaarden voor winstuitkering. En dat zijn er een hele hoop.
In het boekjaar waarover de aanbieder winst wil uitkeren mag ten eerste geen bestuursrechtelijke maatregel of boete van de IGJ op grond van de Wkkgz en geen maatregel of boete van de NZa of strafrechtelijke veroordeling wegens overtreding van de Wmg van kracht zijn (geweest). Kort samengevat: de aanbieder moet van goed gedrag zijn.
Daarnaast moet regelmatig cliënttevredenheidsonderzoek worden gedaan en moeten de resultaten daarvan zijn gepubliceerd. De beslissing tot het doen van een winstuitkering moet zijn goedgekeurd door het bestuur en, indien aanwezig, de interne toezichthouder
Verder worden er financiële voorwaarden gesteld. Ten eerste moet redelijkerwijs voorzienbaar zijn dat de aanbieder in staat blijft goede zorg te verlenen en aan zijn verplichtingen te voldoen. En ten tweede moet aan bepaalde financiële ratio’s worden voldaan.
Dit alles moet natuurlijk ook zorgvuldig worden vastgelegd, zodat indien nodig kan worden aangetoond dat aan deze voorwaarden is voldaan. Met de bekende administratieve lastenverzwaring tot gevolg.
Duidelijk is dat ongewenste excessieve onttrekkingen van publieke gelden uit de zorg voorkomen moeten worden. Maar gaat de Wibz dat effect hebben? Het is sterk de vraag.
Als de Wibz wordt ingevoerd, komen deze regels bovenop al bestaande normen uit onder meer Boek 2 BW en de Governancecode zorg die voor veel aanbieders direct of indirect relevant zijn. En daarnaast zien wij in de praktijk dat gemeenten, zorgverzekeraars en zorgkantoren afspraken maken over winst en winstuitkeringen. Het is zeer de vraag of al deze regels, bovenop de bestaande regels en afspraken, daadwerkelijk het gewenste verschil gaan maken. Daar komt bij dat voor aanbieders die actief zijn in verschillende domeinen, verschillende regimes en afspraken van toepassing zijn. Dat maakt het zowel voor de aanbieder als voor de financier en ook toezichthouders niet bepaald makkelijker.
Het is dan ook de vraag wie echt gebaat is bij de Wibz en of niet (wederom) vooral de goeden lijden onder de kwaden, bijvoorbeeld vanwege de verwachte extra administratieve lasten.
Met een nieuwe regering en Tweede Kamer op komst, verdient het in onze optiek aanbeveling dit wetsvoorstel nog eens goed tegen het licht te houden.
Bron: Eldermans Geerts
