Multidisciplinaire Eerstelijnsouderenzorg met een Specialist Ouderengeneeskunde (hierna: MESO) is een vorm van integrale zorg voor ouderen, zodat deze ouderen ondanks complexe, en vaak meervoudige problematiek (langer) thuis kunnen wonen met meer kwaliteit van leven. In Velp wordt MESO al bijna 11 jaar toegepast en blijkt uit onderzoek een verbeterde gezondheid/ervaren kwaliteit van leven, verbeterde ervaren kwaliteit van zorg, lagere zorgkosten en meer tevredenheid van betrokken zorgverleners. Wij voerden een herhaalbaarheidsonderzoek uit bij drie pilotlocaties: Zoetermeer (wijk Seghwaert), Tiel en Rotterdam (wijk Ommoord). Centraal in het herhaalbaarheidsonderzoek stond de vraag of MESO op andere locaties vergelijkbare resultaten behaalt. Daarnaast voerden we aanvullend onderzoek uit in Velp.
Om de herhaalbaarheid van MESO aannemelijk te maken, hebben we hoofdzakelijk twee onderzoeksmethodieken toegepast: actieonderzoek en onderzoek op basis van vragenlijsten. In het actieonderzoek zijn de contextuele factoren per pilot, de organisatorische randvoorwaarden voor het bieden van MESO en de geleerde lessen in kaart gebracht door middel van interviews, observaties en reflecties. Gedurende het MESO-traject zijn daarnaast op verschillende momenten en door verschillende betrokkenen vragenlijsten ingevuld. De bevindingen hebben we op het niveau van de pilots en als geheel geanalyseerd. Tussentijds zijn bevindingen uit het actieonderzoek en herhaalbaarheidsonderzoek geconfronteerd en gekoppeld aan het leerproces van de pilots.
Het belangrijkste doel van de MESO-pilots was om vast te stellen of de resultaten van MESO die in Velp in de periode 2011-2015 zijn bereikt, herhaalbaar zijn in een andere context. We stellen vast dat MESO in de pilots leidt tot dezelfde typen resultaten als eerder in Velp, terwijl de doelgroep complexer is geworden en de omstandigheden voor de pilots minder ideaal waren dan eerder in Velp het geval was. Op basis hiervan concluderen we dat het aannemelijk is dat MESO herhaalbaar is in andere contexten.
In Velp heb hebben we (opnieuw) onderzocht wat het effect is van MESO op het verminderen van de inzet van tweedelijnszorg en uitstel van verpleeghuisopname. De inzet van MESO is op zichzelf al een verschuiving van zorg van de tweede naar de eerste lijn, maar voorkomt daarnaast ook verwijzingen als gevolg van nieuw verworven inzichten en door advance care planning. De inzet van MESO zorgt bij een groot deel van de patiënten voor een uitstel van verpleeghuisopname en vermindering van risicofactoren voor opname. Daarnaast draagt het onderzoek bij aan een actuele beschrijving van MESO om kwaliteit en een passende, structurele vorm van financiering te borgen.
Elementen die bijdragen aan het succes van MESO zijn onder andere de inbreng van medisch specialistische en verpleegkundige expertise door de samenstelling van het MESO-team en de intensieve en gelijkwaardige samenwerking (tandem SO-(geriatrie)verpleegkundige, ondersteund door secretariaat), de nabijheid van de huisarts en het organiseren van een goede nazorg door het aanwijzen van een regisseur na afloop van het MESO-traject.
Er zijn diverse (maatschappelijke) ontwikkelingen en contextfactoren die relevant zijn bij het waarderen van de resultaten van de huidige onderzoeken in relatie tot het onderzoek in Velp in 2015. Zo is er sprake van een veranderd zorglandschap bij de aanvang zorg: andere spelers (casemanager, POH-O), andere zorg (met wisselende invulling: SO consult) en arbeidsmarktkrapte. Ook beschikken de pilotlocaties over een andere (praktijk)organisatie en brak de coronapandemie uit met bijbehorende beperkingen.
