Het persoonsgebonden budget (pgb) is een fantastische uitvinding, het stelt mensen met een beperking in staat baas te worden over hun zorg. Dat is onder de AWBZ een eigen leven gaan leiden: het pgb werd ook een bron van inkomen, waarbij vaak het doel van het pgb uit het oog werd verloren.
AWBZ
De AWBZ was een verzekering: je was verzekerd tegen bepaalde risico's. Als je door dat risico getroffen was, had je recht op een vergoeding. Dat werd door de AWBZ lang heel letterlijk genomen: je kon een pgb krijgen en was zelf verantwoordelijk voor de besteding, de manier waarop en door wie. Dat maakte het pgb aantrekkelijk. Voor mensen met een verstandelijke beperking werd ook een pgb aangevraagd, zonder dat zij zelf de regie konden voeren of iemand in hun omgeving had die het voor hen deed. De regie werd soms door het bureau gevoerd dat ook de zorg leverde. Dat was vragen om problemen.
Wmo
Binnen de Wmo willen gemeenten graag zien dat er met het beschikbare budget gedaan wordt wat de bedoeling is. Neem nu de situatie van Simon, een licht verstandelijk gehandicapte jonge man van 22 jaar. Hij heeft een indicatie voor begeleiding groep, 7 dagdelen per week. De ouders hebben dat (in de AWBZ) omgezet in een pgb. En dat vullen zij thuis in. Zij laten Simon doen wat hij heel graag doet: achter de computer spelletjes spelen. Verder nemen ze hem mee, boodschappen doen, op familiebezoek. Simon heeft een indicatie begeleiding groep. In een groep kan Simon veel leren. Ontmoet hij nieuwe mensen. Krijgt hij nieuwe impulsen. Leert hij nieuwe dingen omdat de leiding een plan maakt voor zijn ontwikkeling. Maar nu hij thuis blijft gebeurt dat allemaal niet. De ouders hebben er zelfs geen belang bij, hem zelfstandiger te maken, voor te bereiden om op zichzelf te wonen: dan raken zij hun inkomen kwijt! Een gemeente kan dit niet accepteren: begeleiding groep moet in een groep. En ook de combinatie: de regie over het pgb voeren (wat de ouders doen) en de zorg uitvoeren (wat de ouders ook doen) is een slechte combinatie, die beter vermeden kan worden.
Probleem AWBZ
De AWBZ kende aanvankelijk weinig regels had. Met een pgb verpleging, bedoeld om intraveneuze injecties te geven, kon je de niet opgeleide buurvrouw inhuren met het tarief van een ervaren verpleegkundige.
Dat is de laatste jaren aanzienlijk veranderd, maar het kwaad was toen al geschied. Veel mantelzorgers hebben een pgb op een manier waarvan de gemeente vindt dat dit een niet goede manier is. Niet omdat het door een mantelzorger wordt ingevuld, maar omdat het op een niet gewenste manier wordt uitgevoerd, zodat het beoogde doel niet bereikt kan worden.
Noodzakelijke regels
Een pgb is een groot goed, bedoeld om de eigen regie over de eigen zorg te kunnen voeren. Daarvoor moet men zelf de regie kunnen voeren. Of iemand in de nabijheid hebben die dat doet. In de nabijheid, want eigen regie vergt aanwezigheid. De combinatie: voeren regie en ook zorg uitvoeren is een ongewenste combinatie. Jezelf opdrachten geven, die zelf uitvoeren en die daarna ook zelf beoordelen is ongewenst, uitzonderingen daargelaten. Mantelzorgers die de regie over het pgb voeren en begeleiding individueel invullen zullen daarom kritisch beoordeeld moeten worden. Is die concrete mantelzorger in deze concrete situatie in staat het doel te bereiken? Of bestaat de invulling eruit dat er dagelijkse dingen worden gedaan zonder dat er planmatig aan een doel wordt gewerkt? Als dat laatste kan en gewenst is, zal het pgb wellicht vervangen moeten worden door hulp in natura. Want het pgb is geen (extra) inkomen, maar geld bedoeld om een bepaald doel te bereiken. Dat doel moet realistisch en bereikbaar zijn. Vanuit het doel zal beoordeeld worden: kan betrokkene zelf regie voeren? Zo niet, wie gaat regie voeren? Voert die niet tevens de in te kopen hulp uit? Wat is het doel van die hulp? Kan dat via dit pgb kwalitatief goed bereikt worden? Is daartoe een opleiding nodig? Heeft de uitvoerder een adequate opleiding? Afhankelijk van het antwoord op deze vragen zal een pgb ingezet kunnen worden en kan een hoger of lager tarief vastgesteld worden. En wordt het pgb weer waar het voor bedoeld was: eigen regie voeren!
Eerdere blogs van drs. Wim Peters
VN-verdrag Gehandicapten en de Omgevingswet: nog een hele weg te gaan!
Waarom in Wmo een beschikking sturen?
Mag resultaatgericht indiceren of is dat taboe?
Wat gaat Nederland doen aan de realisatie van het VN-verdrag gehandicapten?
Hulp bij het huishouden: leren van de porseleinkast
Werken vanuit beginselen in het sociaal domein - deel 2
Hoe schoon in uw huis?
Het VN-verdrag komt eraan, kijk naar de stembureaus
Kosten op de eerste plaats, toegankelijkheid ondergeschikt aan kosten!
VN-Verdrag voor de rechten van personen met een handicap
Opvang van uitgeprocedeerde vreemdelingen via ‘bed, bad, brood’
Moet de gemeente de kosten van het beheer pgb vergoeden?
