De vraag wordt mij voorgelegd of het pgb moet worden ingezet in het sociaal domein. Mijn eerste reactie is: dat kan niet! Individuele gebondenheid en sociale gerichtheid zijn lastig bij elkaar te brengen. Het budget is hoe dan ook persoonsgebonden. Een persoon, die een vraag heeft naar zorg en/of ondersteuning. Het sociaal domein verwijst naar de omgeving waarin mensen verkeren. Of toch naar meer? In het onderstaande maak ik een onderscheid tussen het sociaal domein van hulpverleners en dat van mensen. Misschien laat de tegenstelling zich opheffen.
Het is bij deze vraag wel handig preciezer te weten wat we onder sociaal domein verstaan. Als ik Movisie moet geloven worden de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de Participatiewet en de Jeugdwet in één adem genoemd als het om sociaal domein gaat.(1) Deze drie wetten vormen het wettelijk kader waarbinnen ondersteuning in het sociaal domein plaatsvindt. De Wmo gaat letterlijk om maatschappelijke ondersteuning. De Participatiewet heeft als doel dat meer mensen werk vinden. De Jeugdwet regelt zorg voor jeugdigen. Sociaal domein wordt zo bezien opgevat als een construct van allerlei vormen van ondersteuning aan mensen die deze nodig hebben.
Het sociaal domein van hulpverleners
Sociale (wijk)teams werken aan ondersteuning krachtens de Wmo en de Participatiewet. Movisie heeft - om zicht te krijgen op wat de (wijk)teamleden dagelijks doen - in 2017 gevraagd welke drie werkzaamheden op dit moment de meeste tijd van het (wijk)team vragen.(2) Bovenaan staan casusregie (51%), vraagverheldering en keukentafelgesprekken (48%), en het maken van een plan met de cliënt (37%). Andere werkzaamheden betreffen het bieden van kortdurende ondersteuning, overleg met en/of het inschakelen van andere hulpverleners, beschikkingen en/of toewijzen van ondersteuning, administratieve verwerking van gegevens en casusbespreking.
Als we de top drie werkzaamheden van wijkteams op ons in laten werken, zien we dat cliënten regie uit handen geven, geholpen worden bij vraagverheldering en keukentafelgesprekken en ondersteuning krijgen bij het maken van plannen. De pgb-houder heeft als belangrijkste eigenschap en motivatie dat hij regie wil houden over de ondersteuning of zorg die wordt verleend.(3) Daarnaast beschikt hij over een sociaal netwerk waarop teruggevallen kan worden. Hij schrikt niet terug voor verantwoordelijkheid voor budgetbeheer en financiële administratie. Deze persoonskenmerken zijn goed denkbaar bij mensen die weten wat ze willen. Zij hebben een door henzelf onderkende vraag naar ondersteuning.
Bij de door Movisie onderzochte werkzaamheden is het tegenovergestelde het geval. Men laat regie over. Men zoekt ondersteuning in regie bij professionals en planmatigheid is niet het eerste wat men bezighoudt. Zo bezien is de afhankelijke cliënt niet het schoolvoorbeeld van de zelfbewuste en planmatige persoon die model staat voor de pgb-houder. Belangenvereniging voor budgethouders Per Saldo heeft het aangedurfd om een geschiktheidstest op haar site te zetten.(4) Het zou goed zijn voor aspirant-budgethouders om die test te doen.
Pgb in het sociaal domein is zo bezien niet aan te bevelen. De beschreven afhankelijkheidsrelatie in de werkzaamheden van sociale wijkteams onderschrijft dat ten enenmale. En dan is de vraag wie het pgb gaat aanvragen en beheren niet eens beantwoord. We moeten niet willen dat sociale teams ook nog als zaakwaarnemer voor de pgb-houder gaan optreden. Wat is aan dergelijke ondersteuning nou maatschappelijk? Voor activiteiten van mensen in het sociaal domein is een pgb niet logisch en/of aan te bevelen...
Lees dit artikel verder in het gratis online magazine Pgb.
______________________________
(1) www.movisie.nl
(2) Movisie, Sociale (wijk)teams opnieuw uitgelicht, zomer 2017.
(3) F.G.H. Oostrik, Als je het mij vraagt; waarom mensen kiezen voor zelfbeschikking in de zorg, 2008.
(4) www.pgb.nl
