“Er zou een plan voor thuis [na de opname] gemaakt worden. Maar ik was al thuis voordat dat besproken kon worden. Zelfs mijn huisarts was niet op de hoogte dat ik al thuis was.” Dit is een citaat van een lid van het panel Psychisch Gezien. Dit is een panel van en voor mensen met langdurige psychische problematiek. Het Trimbos-instituut is in 2010 gestart met dit panel om mensen met langdurige psychische problematiek een duidelijkere stem te geven in maatschappelijke debatten over de ggz. En om meer zicht te krijgen op de leef-, woon- en zorgsituatie van deze groep mensen.
Het panel heeft ruim 1.400 leden. De leden krijgen elk jaar een uitgebreide vragenlijst over de beleving van hun kwaliteit van leven, participatie, sociale inclusie, zorgbehoeften en de formele en informele zorg die zij krijgen. Door deze jaarlijkse peilingen kunnen we door de tijd heen volgen welke ontwikkelingen er zijn. Daarnaast sturen we jaarlijks een kortere vragenlijst over actuele thema’s, zoals de financiele situatie, stigma en het gebruik van e-health.
De meest recente publicatie over het panel Psychisch Gezien (1) laat een aantal zaken zien. Panelleden beoordelen het leven dat ze leiden gemiddeld met een 6,4 (op een schaal van 1 tot 10). Dit cijfer is relatief laag vergeleken met andere mensen in Nederland, die hun leven gemiddeld het rapportcijfer 7,5 geven. Je kan denken, een 6,4 dat klinkt toch best nog ok. Maar in vergelijking met de algemene bevolking is het percentage panelleden dat hun leven met een onvoldoende waardeert maar liefs vijf keer groter.
Een groot deel van de panelleden voelt zich erg eenzaam, namelijk 38%. Dit is een veel hoger percentage dan in de algemene bevolking, maar ook hoger dan de eenzaamheid onder bijvoorbeeld ouderen. Ook de participatie en sociale inclusie van panelleden blijft op een aantal belangrijke punten achter. Slechts één op de vijf panelleden heeft een betaalde baan en een kwart neemt zelden of nooit deel aan activiteiten buitenshuis zoals sporten, naar de bioscoop gaan, uit eten gaan of even ergens wat drinken. Vrijwilligerswerk speelt wel een belangrijke rol. Bijna twee op de vijf panelleden heeft vrijwilligerswerk. Toch heeft ruim 40% van de panelleden het gevoel niet mee te tellen in de maatschappij. En dit zijn, helaas, resultaten die door de jaren heen weinig zijn veranderd.
De resultaten van het onderzoek onder de panelleden (2) laten ook zien, dat het netwerk van panelleden erg belangrijk voor hen is. Bijna tweederde van de panelleden krijgt zorg en ondersteuning vanuit het eigen netwerk. Een deel van de panelleden is zelf ook mantelzorger (22%). Dit benadrukt dat het betrekken van het netwerk in zorg en het versterken van het netwerk belangrijke onderwerpen zijn. Toch wijzen de resultaten van de peiling uit, dat maar bij een relatief klein deel van de panelleden naasten betrokken zijn bij het stellen van de diagnose (in het afgelopen jaar). Hier is dus volop ruimte voor verbetering.
Driekwart van de panelleden krijgt professionele zorg en/of ondersteuning. Het merendeel van deze panelleden krijgt zorg van meerdere hulpverleners. Een derde van de panelleden ervaart daarbij dat er nauwelijks wordt samengewerkt tussen deze hulpverleners. Ook hier valt veel te winnen, met naast inzet op meer en betere samenwerking ook juist focus op het betrekken van het netwerk.
Samenvattend; de recente publicatie over het panel Psychisch Gezien laat wederom zien dat eenzaamheid, het gevoel niet mee te tellen en een vaak geringe mate van participatie een grote stempel drukken op het leven van mensen met langdurige psychische problematiek. Versterken van het netwerk, inzetten op dagbesteding en op sociale contacten waaronder lotgenoten contact zijn dus belangrijk in het creëren van meer mogelijkheden om deel te nemen aan de maatschappij. Met zorg die gericht is op de cliënt en zijn of haar netwerk, vanuit samenwerking in een netwerk van zorgverleners: zorg vanuit een netwerk voor een netwerk.
1. https://www.trimbos.nl/actueel/nieuws/de-groep-mensen-met-langdurige-psychische-problemen-die-benodigde-hulp-niet-ontvangt-is-kleiner-geworden/
2. https://www.trimbos.nl/actueel/nieuws/de-groep-mensen-met-langdurige-psychische-problemen-die-benodigde-hulp-niet-ontvangt-is-kleiner-geworden/
