Dat het persoonsgebonden budget (pgb) in zijn huidige vorm fraudegevoelig is, zien we regelmatig terug in het nieuws. D66 kamerlid Vera Bergkamp heeft samen met zorgverzekeraar Zilveren Kruis en belangenorganisatie Per Saldo een plan opgesteld om dit te bestrijden. ‘Juist omdat het pgb zo’n mooi middel is, moeten we alles op alles zetten om het begrijpelijker te maken én om fraude beter aan te pakken.’
Sociaalweb spreekt met Tweede Kamerlid Vera Bergkamp over de aanpak van misbruik van het pgb.
Wat is jouw affiniteit met zorg?
Ik ben erg blij dat ik al bijna zes jaar de langdurige zorg in mijn portefeuille heb. Daar heb ik vol overtuiging voor gekozen. Zorg raakt mensen direct, het is dynamisch en je kunt echt wat betekenen voor mensen.
Wat willen jullie bereiken met jullie plan, en vooral hoe?
Het Openbaar Ministerie noemde pgb-fraude onlangs nog een ‘maatschappelijk probleem.’ Het is niet de bedoeling dat geld voor goede zorg door mensen wordt misbruikt voor dure auto’s en luxe reizen. Het leidde zelfs tot twijfels over het bestaansrecht van het pgb, terwijl het pgb juist een prachtig middel is om te zorgen dat mensen eigen regie houden en de zorg krijgen die ze nodig hebben. Daarom hebben D66, Zilveren Kruis en Per Saldo de handen ineengeslagen. Met ons plan willen we pgb-fraude aanpakken met een flink aantal concrete voorstellen, waaronder strengere eisen voor bemiddelingsbureaus en op termijn deze niet meer toe laten als schakel in het pgb-proces en meer budgetvaardigheidstrainingen. Ook vinden we dat als de pgb-houder zelf zijn of haar administratie niet kan doen, er een gewaarborgde hulp moet komen. Zo zorgen we ervoor dat het belang van de pgb-houder weer vooropstaat. Het is nu aan de minister om hiermee verder aan de slag te gaan.
Het gaat over grote bedragen: bij alleen Zilveren Kruis is er sprake van 20% vermoede onrechtmatigheid. Als we deze cijfers doortrekken zou het landelijk om 600 miljoen euro per jaar gaan dat niet op goede plek terechtkomt. Is dat überhaupt op te lossen?
Dat is inderdaad vermoede onrechtmatigheid. We moeten oppassen dat we deze 20% niet helemaal in het hokje ‘fraude’ plaatsen, het kan bijvoorbeeld ook gaan om een fout van de pgb-houder. Desalniettemin zijn deze cijfers een duidelijk signaal dat we aan de slag moeten om het pgb makkelijker te maken. Nu hebben pgb-houders bijna een universitair diploma nodig om alles te begrijpen en dat is niet de bedoeling. Juist omdat het pgb zo’n mooi middel is, moeten we alles op alles zetten om het begrijpelijker te maken én om fraude beter aan te pakken.
Wat is de huidige rol van bemiddelingsbureaus? Waar gaat het fout?
Het bemiddelingsbureau is nu vaak de schakel tussen degene die zorg nodig heeft en de zzp-er die zorg levert en doet daarbij de administratie voor een pgb-houder. Dat laatste moet wat D66, Per Saldo en Zilveren Kruis direct stoppen, omdat er te vaak fraude mee wordt gepleegd. Mensen betalen bijvoorbeeld voor zeven uur per week zorg, maar ontvangen er slechts vier. De rest verdwijnt in de zak van het bemiddelingsbureau. Binnen twee jaar moeten de bemiddelingsbureaus wat ons betreft helemaal verdwijnen. Daarvoor in de plaats kan een digitaal platform komen, waar zzp-ers hun zorg direct aanbieden aan de mensen die dat nodig hebben.
Wat moet er gebeuren om de burger van kwalitatieve zorg te voorzien zonder fraude en zonder al teveel bureaucratie?
We staan inderdaad voor twee opgaven: het pgb makkelijker bruikbaar maken voor mensen en fraude aanpakken. Het pgb, met zorg op maat, is voor veel mensen het enige dat uitkomst biedt en bijdraagt aan hun kwaliteit van leven.
Sta je nog positief tegenover de decentralisatie van de zorg via de Wmo en de Jeugdwet?
Zeker. Door de decentralisatie staat zorg dicht bij mensen. Het is goed dat niet Den Haag, maar de gemeente beslist over belangrijke zaken als de maatschappelijke ondersteuning. Daarbij is het natuurlijk wel belangrijk dat de uitvoering conform de wet en de uitgangspunten is. Daar ligt de stelselverantwoordelijkheid van het Rijk.
Heb je nog specifieke tips voor gemeenten?
Voor D66 is het vooral belangrijk dat mensen worden betrokken bij het beleid dat een gemeente maakt. Betrek mensen die veel gebruik maken van zorg. Maak de regels omtrent zorg dus niet voor mensen, maar met mensen. Dat leidt ook vaak tot meer begrip voor beslissingen die worden gemaakt. En ontmoedig niet het gebruik van het pgb. Pgb is een gelijkwaardig alternatief van Zorg in natura.
Zie jij het pgb als een wenselijk instrument?
Zeker. Het pgb is een prachtig middel om te zorgen dat mensen eigen regie houden en de zorg krijgen die ze nodig hebben.
Leidt het pgb tot meer zelfredzaamheid van de burgers?
Ja. Met natuurlijk wel de noot erbij dat het pgb niet te ingewikkeld moet zijn voor mensen. Het moet daarom vereenvoudigd worden. Hopelijk levert het nieuwe systeem van trekkingsrechten daar een bijdrage aan. Ook willen wij meer budgetvaardigheidstrainingen. Op die manier leren mensen goed om te gaan met een pgb. En als een pgb-houder zelf niet met een pgb om kan gaan, omdat iemand bijvoorbeeld daartoe niet in staat is door dementie, en ook een familielid niet kan helpen, dan moet er een gewaarborgde hulp komen. Die budgethouder moet volledig op de hoogte zijn van zijn of haar rechten en plichten.
______________________
Meer weten over het Pgb? Bestel hier het printmagazine ‘Keuzevrijheid. Themanummer Pgb met interviews, opinies en achtergronden.
