Duizenden patiënten verdwalen in de bureaucratie, kopten diverse kranten. Het ging om mensen die toegang zoeken tot de psychiatrie, jongeren met een verstandelijke handicap en ouderen met dementie. Uit eigen onderzoek weet ik dat uitblijvende hulp niet alleen een tragisch verhaal is voor deze mensen zelf, maar ook voor de omgeving. Niet voor niets is het de politie die personen met verward gedrag steeds in de publieke discussie brengt, want bij de politie gaat de telefoon als het mis gaat.
Door Arjan Widlak
Een voorbeeld hiervan is Kees. Ik ontmoette Kees in een forensisch psychiatrische instelling. Dat vond ik best spannend. De bewakers waren stuurs en lieten zich niet verleiden tot een babbeltje. Kees was een grote man en ik wist dat hij zijn vader had vastgebonden op de salontafel en langdurig had mishandeld. Het was niet de eerste keer dat Kees met politie en justitie in aanraking kwam. Later zou hij ontoerekeningsvatbaar worden verklaard en ook dat was niet de eerste keer, want Kees kampt al lang met twee problemen die alles met elkaar te maken hebben: drugs en psychoses.
Dat weet Kees zelf ook. Voor het allemaal misging, meldde hij zichzelf daarom bij het team dubbeldiagnose, een samenwerking van verslavingszorg en psychiatrie. Hij kreeg een intakegesprek. De psychiater vertelde later aan het zorg- en veiligheidshuis dat hij ‘de juiste soort patiënt is’.
Maar Kees werd nooit opgeroepen. Hij verdween bij de geestelijke gezondheidszorg in de computer. Pas toen de instelling voor begeleid wonen aan de bel trok, maanden later, werd het dossier opeens ‘wakker’. Op dat moment vond de psychiater Kees echter een te zwaar geval. Zodra het zorg- en veiligheidshuis dit hoorde, probeerden ze Kees toch te laten aannemen. Maar tegen die tijd lag Kees’ vader al vastgebonden op de salontafel.
Deze ‘administratieve doling’ mag geen incident genoemd worden. Traag werkende ICT, niet-functionerende ICT en tijdelijk niet beschikbare ICT loopt als een rode lijn door de verhalen van professionals, in dit voorbeeld en in andere cases. Geëngageerde zorgverleners vangen dit soort problemen – vaak buiten werktijd – op. Dat is loyaal en verdient complimenten. Maar als professionals het falen van de techniek opvangen en we beoordelen op cijfers, dan verdwijnt het zicht hierop. En de urgentie.
Ook afgelopen week verschenen er weer nieuwsberichten over minder hulp voor mensen met psychische problemen. De coronacrisis is nu een extra factor, naast de botsende belangen vanwege gefragmenteerde financiering en beleid. Kees heeft de afgelopen jaren vaker een stap voorwaarts gemaakt. Maar hij viel daarna ook weer terug, omdat er geen zorg beschikbaar was zonder dat het mis ging in de vorm van een delict. Hij meldde zich aan voor één van de proeftuinen waarin meer continuïteit moet worden geboden voor mensen met hoog risico op gevaarlijk gedrag. Uiteraard zit ook Kees nu, sinds het uitbreken van het virus, binnen. Of het lukt om een beschermde woonplek te vinden en om de vinger aan de pols te houden voor het forensisch vakteam, zal blijken als behandeling en begeleiding straks weer opgestart worden.
Arjan Widlak is directeur van de Stichting Kafkabrigade
Bron: Platform Overheid