Nu de zorg voor ongekende uitdagingen staat, zoals personeelsschaarste en vergrijzing, is het nodig om verantwoording in de sector anders in te richten en daarvoor een transitieteam in te stellen. De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) bepleit in het advies Is dit wel verantwoord? Om de administratieve lastendruk van ziekenhuizen tot huisartsen en verpleeghuizen in 5 jaar te halveren.
RVS-voorzitter Jet Bussemaker: ‘Als we zorgmedewerkers willen behouden en aantrekken, is het noodzakelijk dat we de hardnekkige bureaucratie en registratielasten verminderen.’ De RVS biedt het advies 10 oktober aan demissionair minister Helder voor Langdurige Zorg en Sport aan.
De Raad doet concrete voorstellen voor minder en anders verantwoorden. Verantwoordingsvragers (zoals zorgverzekeraars en toezichthouders) worden verplicht de door professionals en zorgorganisaties eenmalig verzamelde gegevens te hergebruiken. Zij krijgen dus een verbod om ieder voor zich steeds dezelfde gegevens bij artsen en verpleegkundigen en hun werkgevers op te vragen. Ten slotte aanvaarden deze partijen sterk gedifferentieerde controles ofwel risicogestuurd toezicht (high trust, high penalty) en afbouw van het aantal kwaliteitsregistraties. Vertrouwen (tussen financiers of toezichthouders, zorgverleners en zorgorganisaties) is daarbij het uitgangspunt. Dit kan de administratieve lasten voor zorgverleners fors verminderen. De Raad stelt als ambitie een halvering van de registratielasten in 5 jaar in de hele zorgsector voor. Een belangrijke voorwaarde is dat IT-systemen eenduidig ingericht zijn, gekoppeld worden en daarmee aansluiten bij deze werkwijze.
Alle betrokken partijen dragen hier verantwoordelijkheid voor en hebben bij te dragen aan dit anders en minder verantwoorden. De overheid zal wet- en regelgeving drastisch moeten aanpassen, bijvoorbeeld voor het afdwingen van hergebruik van verzamelde gegevens. Beroeps- en brancheverenigingen zullen de ontwikkeling van richtlijnen en daaraan gekoppelde verantwoording moeten beperken. Ook patiëntenorganisaties zullen de verwachtingen op dit vlak moeten bijstellen. De Raad adviseert om vertegenwoordigers van alle betrokken partijen samen te voegen in een breed transitieteam, ingesteld door het ministerie van VWS, maar met mandaat. De leden van dit transitieteam dragen zo gezamenlijk de verantwoordelijkheid voor deze urgente aanpassingen van het verantwoordingsproces.
De Raad signaleert 4 problemen met de huidige manier van verantwoorden. Ten eerste leven we in de illusie dat we alle risico’s kunnen vermijden en kosten kunnen beheersen. Ook gaat verantwoorden momenteel niet over de essentie: goede zorg voor het individu, de samenleving en de planeet. Er ontbreekt gemeenschappelijke verantwoordelijkheid en tot slot is het verantwoordingsproces omslachtig. Het is daarom nodig de complexiteit van de zorg te erkennen en te focussen op de grote maatschappelijke opgaven waar de samenleving voor staat, zoals het verkleinen van gezondheidsverschillen, duurzaamheid en personele houdbaarheid. Dit vraagt om het nemen van gezamenlijke verantwoordelijkheid en een slimmere inrichting van het verantwoordingsproces.
